CUMHURİYETİN 100. YILINA ÖZEL MUSTAFA KEMAL YOLU Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı: Bilaglı Köyü Yel Değirmeni Rekonstrüksiyon Projesi
Çanakkale Savaşları’nın izlerini taşıyan Gelibolu Tarihi Alanı, hem tarihsel hem de kültürel mirasımızı yansıtan önemli bir bölgedir. Bu alandaki Bilaglı Köyü Kemal Yeri’nde yer alan tarihi yel değirmeni, uzun yıllar boyunca yıkılmış ve kullanılamaz durumda kalmış, ancak geçmişin izlerini bugüne taşımak amacıyla yeniden inşa edilmiştir. Proje, yalnızca bir yapı restorasyonu değil, aynı zamanda Anadolu’nun yüzyıllar boyunca gelişen mühendislik geleneğinin ve kültürel mirasının yaşatılması adına önemli bir adımı temsil etmektedir.
Tarihi ve Kültürel Önemi
Yel değirmenleri, MÖ 3. ve 4. yüzyıllarda İran’da düşey eksenli sistemlerle başlayan ve daha sonra Anadolu’ya denizcilik teknolojisiyle entegre edilerek yatay eksenli yapılar haline dönüşen, mühendislik tarihinin önemli bir parçasıdır. Anadolu’da, Karadeniz kıyılarından başlayarak Ege ve Akdeniz sahillerine kadar uzanan bölgelerde bu değirmenlerin ahşap ve taş gövdeli örneklerine rastlanır. Bilaglı Köyü yel değirmeni de bu mirasın bir parçası olarak inşa edilmiş, ancak zamanla kullanılamaz hale gelmiştir.
Projenin Teknik ve Mimari Süreci
Restitüsyon ve rekonstrüksiyon projeleri, değirmenin orijinal haline sadık kalınarak yeniden yapılmasını amaçlamıştır. Ancak bu süreçte, mevcut yapı ve iklim koşullarına bağlı olarak önemli teknik düzenlemeler ve yenilikler gerçekleştirilmiştir. Restitüsyon çalışmaları sırasında, değirmenin yıllık hakim rüzgar yönü ve hızı gibi önemli meteorolojik veriler eksikti. Bu nedenle, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nden alınan verilerle, özellikle hasat dönemlerinde etkili olan rüzgar yönleri ve hızları dikkate alınarak tasarım güncellenmiştir.
Başlıca Teknik Değişiklikler
Ana Sistem ve Yenilikler
Rekonstrüksiyon çalışmaları sırasında, ana mil, dişliler ve çarklar baştan tasarlanarak yenilenmiştir. Örneğin:
Restitüsyon ve Rekonstrüksiyon Sürecinde Karşılaşılan Zorluklar
Projenin Sonuçları
Tüm bu yenilikler ve düzenlemeler sonucunda, yel değirmeni aslına uygun şekilde yeniden inşa edilmiş ve işlevsel hale getirilmiştir. Bu proje, Anadolu’nun mühendislik tarihine ışık tutarken, aynı zamanda Çanakkale’nin tarihi dokusuna ve turizm potansiyeline önemli bir katkı sağlamaktadır.
Gelecek İçin Bir Miras
Bu yel değirmeni, geçmişin izlerini taşıyan bir yapı olmanın ötesinde, tarihsel ve teknik bir başarıyı temsil etmektedir. Bugün bir buğday tanesini un haline getiren mekanizmasıyla, geçmişteki üretim sürecini yeniden hayata geçirmekte ve yeni nesillere tarihsel bir miras sunmaktadır. Anadolu’da yüzyıllardır devam eden yel değirmeni geleneği, bu proje sayesinde tekrar hayat bulmuş ve gelecek nesillere aktarılabilir hale getirilmiştir.
Bilaglı Köyü Yel Değirmeni, tarih, kültür ve mühendisliği bir araya getiren bir yapı olarak, Gelibolu Tarihi Alanı’nın değerine değer katmaya devam edecektir.